CÂU CHUYỆN CỦA KẺ MANG NỖI NHỤC TRUYỀN ĐỜI (TRÍCH ĐĂNG) (TIẾP THEO)

       …..

       (Tiếp theo)

       - Hôm nay tao mời cái bộ đội đến nhà mà vui cái bụng lắm. Mày và thằng Pử phải uống rượu kết nghĩa làm anh em thôi. Cái lý người Mông tao là thế. Biết ơn người cứu sống mình là phải xin làm người anh em bằng được. Nào nâng bát lên, uống đi thằng cháu! Tao không bắt mày uống say không về được, cái cán bộ nó buồn. Nhưng uống được đến đâu cứ uống, nếu thấy cái đầu say say thì tao giải rượu cho.

       Tĩnh đỡ bát rượu từ tay già Sồng Seo Lừ, miệng khẽ "vâng". Hôm nay dư thời gian để nhìn ngắm, nó thấy ông gìa người Mông trông cũng hiền hiền. Khuôn mặt thật dễ gần, cái miệng cười cười lành khô. Cặp mắt thật đen, ẩn sau đôi lông mày rậm, chạy cắt ngang vầng trán vuông vức cho thấy là người có bản lĩnh. Đuôi lông mày thật dài, nhiều sợi cong vươn ra ngoài lúc cười còn rung rung nhẹ.

       - Ngày xưa, hồi còn trai trẻ, tao cũng đi bộ đội đấy, nhưng sao đỏ chứ không xanh như trên cổ áo mày. Đánh Mỹ đang hăng thì bị thương, phải ra ngoài Bắc dưỡng thương rồi không đi giải phóng được nữa. Giờ được tiêu chuẩn thương tật, cái vết thương dưới thắt lưng này không phạm vào đâu cả, không phá được người tao. Bom đạn giặc giã cả đấy.

       Giọng ông già thật cởi mở. Chỉ tay cho thằng Tĩnh thấy, trên gian giữa có khung treo Quyết định khen thưởng huân chương chống Mỹ, ông cười vui: "Cái cán bộ địa phương bảo tao là người có công đấy. Cựu chiến binh, thương binh hai trên bốn mà. Cán bộ đồn biên phòng quý tao lắm. Cứ có dịp lại ghé qua cho quà, tao vui cái bụng lắm".

       Thằng Xeo Pử hôm nay trông tinh nhanh lên nhiều, dù da mặt còn xanh tái. Tay gắp thịt rừng tiếp thằng Tĩnh, tay rót rượu không để bát vơi, nó chỉ cười góp chuyện với Bố. Chuyện về lần bị nạn giữa rừng, nó chỉ nói, lỡ gặp phải bọn xấu phá rừng, đang chuyển gỗ ra bờ suối thì bị thằng Pử trông thấy. Một thằng giả vờ hỏi thăm đường, khăn quấn ngang trán che gần khuất khuôn mặt. Chưa biết trả lời bọn chúng thế nào thì thằng Pử nghe cú đập chí mạng ngang vai, đổ vật xuống không còn biết trời đất gì nữa. Được các chiến sĩ biên phòng đưa về nhà, còn nằm không đụng cựa, hay biết gì mất đến gần hai ngày nữa mới mở mắt được. Nó khoe: "Ông già nhà Pử giỏi thuốc lắm. Vác dao vào rừng non nửa ngày trời kiếm thuốc lo cho Em, Em mới được thế này đấy."

       - Người Mông chúng tao nằm trên núi thuốc trong rừng, có bị tai nạn, kể cả beo rừng vồ, gấu vật rơi xuống khe cũng không chết ngay mà. Thằng Pử bữa đó gặp được các con bộ đội là gặp vía Giàng đỡ cho đấy.

       Cuối bữa rượu, già A Lừ bước qua gian trái, móc dưới các phiến lá gỗ Pơmu mỏng lợp trên mái, gỡ xuống một chiếc túi vải gai nhuộm đen. Lấy từ túi ra một vòng dây đeo cổ, ông thành kính đặt lên bàn thờ. Thằng Xeo Pử không biết lấy ra từ đâu một con gà trống đen. Tay túm chéo cánh gà, tay rút nhanh từ thắt lưng ra con dao tay lưỡi cong mỏng như lá lúa, siết ngang cổ gà. Một tia máu bắn mạnh vào bát rượu trắng. Nhanh chóng chuyển sang màu hồng, bát rượu được thằng Pử chuyển sang tay già Seo Lừ. Nâng chén rượu ngang trước trán, ông hướng lên bàn thờ. Bàn thờ của người Mông được đặt ở vách hậu gian giữa dùng để thờ cúng quanh năm. Trên đặt ba ống tre để cắm hương: ống giữa thờ ông bà tổ tiên, ống bên phải thờ thần linh trông coi gia đình, ống bên trái thờ thần chăm sóc sức khoẻ mọi người trong nhà. Sau khi khấn vái, già Lừ quay lại phía hai thằng con trai đứng phía sau:

       - Hôm nay, tao khấn ông trời cho hai đứa mày kết làm anh em. Làm anh em để sống chết có nhau, luôn luôn vì nhau. Còn chiếc dây nanh cọp này, tao đeo cho cái bộ đội biên phòng để làm vật thiêng giữ mạng. Xưa, nó cứu tao một lần thời kháng chiến đánh thằng Mỹ - Ngụy đấy.

       Thằng Tĩnh cúi đầu, già Lừ đeo cho nó vòng dây lên cổ. Đó là một vòng dây bện bằng sợi lanh, đen nhánh đính một miếng bạc hình mặt cọp miệng ngậm chiếc nanh vàng ngà đã ngả màu thổ hoàng bóng mịn. Chiếc răng cọp cỡ ngón tay út trông thật oai linh. Thằng Tĩnh miệng cảm ơn, tay đỡ bát rượu tiết gà từ tay thằng Pử, dốc cạn vào miệng phần còn lại. Hai đứa vòng tay ôm vai nhau, tay vỗ vỗ nhẹ phía sau lưng. Thế là chúng, thằng Tĩnh và thằng Pử, từ nay là anh em kết nghĩa. Giữa buổi chiều, bố con già Seo Lừ tiễn thằng Tĩnh tới tận chân núi đầu bản. Hào hởi, vui vẻ, già Lừ oang oang: "Thằng con bộ đội về đơn vị nhé. Thỉnh thoảng ghé qua nhà chơi. Có lễ cúng nào trọng, tao khiến thằng em Pử lên đồn xin cán bộ cho về ăn cơm cúng."

       Đêm đến, trước khi cất chiếc dây vào đáy chiếc ba lô, thằng Tĩnh ngắm kỹ chiếc nanh cọp. Phía mặt sau chiếc nanh, nó thấy có hai nét chữ khắc mờ bằng mũi dao. Chữ "Đ" và chữ "L" đứng cạnh nhau. Định bụng sẽ hỏi ông già Seo Lừ khi có dịp. Giữa chập chờn cơn buồn ngủ sau một ngày cơm rượu và leo núi, nó thiếp đi giữa hình ảnh ông già Seo Lừ cười hiền lành nhìn nó.

       Ấy vậy nhưng, vốn bản tính hời hợt, nó cũng chẳng mặn mà lâu gì với người anh em người Mông của nó. Trong thâm tâm, đôi lúc nó nghĩ về chiếc răng cọp hộ mệnh như một thứ bùa ngải. Bố nó chẳng bảo: "Người dân tộc khó hiểu lắm, coi chừng họ đổ bùa mê thuốc lú cho mà không biết đấy!" Cho đến hơn một năm sau đó, trước khi rời quân ngũ chuyển sang lực lượng kiểm lâm, nó chỉ qua lại gia đình già Sồng Seo Lừ đâu có đôi ba lần, phần lớn do Seo Pử xuống tận đồn mời về. Quan hệ xa hẳn khi thằng Tĩnh chuyển sang hạt kiểm lâm Quỳ Châu, Nghệ An cách nơi đóng quân cũ thời bộ đội biên phòng của nó cả trăm cây số đường núi. Chiếc răng cọp gói trong tấm vải lanh nằm kỹ nơi đáy ba lô, dường như không mấy được thằng Tĩnh quan tâm đến.

*

*       *

(Còn tiếp)

CÂU CHUYỆN CỦA KẺ MANG NỖI NHỤC TRUYỀN ĐỜI (TRÍCH ĐĂNG) (TIẾP THEO)

…..

(Tiếp theo)

       Sáng sớm hôm sau, giấc ngủ đêm không mộng mị của thằng Tĩnh kết thúc khi tiếng kẻng trực ban vang lên. Tập thể dục, vệ sinh cá nhân xong, cùng tổ ba người gã lên đường tuần biên với trang phục, vũ khí gọn gàng. Trên đỉnh núi cao, sương vắt ngang trắng đục. Hơi thở như những đám khói trắng ngang mặt. Nhận nhiệm vụ và báo cáo trực ban, họ xuất phát.

       Sương đọng thành giọt trên cành lá bên đường, ngọn cỏ dưới chân. Cái cảm giác sương sớm ngái mùi rừng keo dọc đường biên rưng rưng trong mắt. Dưới thung, đâu đó giữa bản người Dao khói bếp như sợi chỉ trắng vắt vẻo giữa màu xanh mờ đất trời sương giăng rụt rè bốc lên cao. Người Mông, người Dao dậy thật là sớm. Họ nắm chút xôi, gói thêm miếng thịt khô muối đặt vào cơi (giỏ mây) buộc ngang dây lưng, tay cầm dao, lưng đeo gùi cứ vậy lên nương. Tổ tuần biên mỗi nhóm ba người, súng khoác vai lầm lũi bước. Dọc đường thi thoảng lại gặp một tốp đồng bào Mông đi làm nương. Thằng Tĩnh đi sau cùng của tổ ba người. Họ đã rời khỏi đồn hơn hai tiếng đồng hồ. Chợt nó nghe đâu đây dưới lòng khe vách đá lởm chởm cạnh đường có tiếng rên nặng nề, nghẹn nước. Nó hỏi với lên phía trước: "Các cậu có nghe tiếng gì không?" Giữa yên lặng cây rừng, mọi người dừng bước căng tai nghe ngóng. "Đó, tiếng rên phía dưới đó". Hùng, tiểu đội trưởng khẽ giọng, tiếng đanh chắc: "Rồi, nghe rồi! Cả nhóm dàn rộng, theo phương án tác chiến đã quy ước, chỉ khi thật cần thiết mới nổ súng. Đồng chí Tĩnh tiếp cận mục tiêu, chúng tôi yểm trợ." Không khí chợt căng lên như dây đàn, cả nhóm nhẹ nhàng từng người theo đội hình chiến đấu lom khom lần xuống. Lòng khe tối om ẩm ướt, nghe rõ tiếng nước óc ách. Càng đến gần mục tiêu, tiếng rên càng rõ dù rất yếu. Chợt thằng Tĩnh khựng lại, cách nó khoảng chừng mươi thước, thân một thanh niên người Mông nằm sấp sóng soài nửa chìm nửa nổi sát mép nước. Một vệt máu thẫm đen loang trên lưng áo màu chàm sẫm. Đầu người thanh niên gối lên hòn đá, mặt nghiêng về phía ba người. Mắt nhắm nghiền, đôi môi tái nhợt. Quanh khe suối không thấy dấu vết va chạm. Kẻ thủ sát đã theo lòng suối lội đi, không để lại dấu chân trên bờ. Trông tư thế người bị thương, có thể đoán anh ta bị chém hoặc đâm từ phía sau, thời gian bị sát hại ước khoảng hơn ba tiếng trước đầu giờ sáng. Thằng Tĩnh bước lại gần, tay vẫn nắm chặt khẩu tiểu liên AK-47 báng gập hướng về phía trước. Người bị nạn còn sống, tuổi mới ngoài đôi mươi, nhưng chắc phải yếu lắm vì mất máu. Đưa mắt về phía đồng đội, gã ra hiệu tiếp tục yểm trợ rồi dùng cánh tay còn lại lật khẽ người bị nạn. Tấm thân mềm oặt trôi khẽ theo lực đẩy, hơi thở có vẻ yếu. Khoác vội súng lên vai, thằng Tĩnh ôm lấy ngang thân người con trai Mông, lấy hết sức bế lên bờ. Đám chiến sĩ sáp lại gần, mắt vẫn theo dõi cảnh giới xung quanh. Đặt khẽ khàng xuống lớp rêu ướt cạnh suối, thằng Tĩnh lấy khăn lau lớp máu bết quanh khóe miệng người bị nạn rồi nhanh chóng dùng dao ngắn xẻ lưng áo sơ cứu. Thấm đẫm một mớ gạc cho vết thương bả vai trái, thấy lộ rõ một vết chém, có lẽ bằng dao. Nhát chém với, không trực diện chỉ đủ  lật một lát phần mềm suốt từ bờ vai xuống lưng, chưa đủ chạm tới xương bả vai. Thân người bị nạn còn ấm, miệng khò khè thở yếu ớt. Băng vội vết thương cho anh ta bằng nguyên cả hai cuộn băng lấy trong túi thuốc cá nhân. Với sự giúp đỡ của đồng đội, thằng Tĩnh vác tấm thân mềm nhũn nặng trịch lên lưng đưa người bị thương lên phía trên. Khe núi tuy hẹp, nhưng không thật sâu và dốc cũng vừa phải. Ba chiến sĩ biên phòng đưa được người thanh niên lên mặt đường. Bằng hai thân cây keo mới trồng cỡ bắp tay, họ lót tấm tăng che võng đem theo, buộc thành chiếc cáng thương. Tiêm một ống thuốc trợ sức và một mũi chống nhiễm trùng cho người bị nạn. Liên lạc với đơn vị cử người bảo vệ hiện trường và bàn giao lại cho an ninh địa phương, họ lên đường. Tiểu đội trưởng Hùng khoác hai cây súng, thằng Tĩnh và cậu Khương đặt chiếc cáng lên vai, cứ cắt rừng xuống thung, tiến về phía có hơn chục nóc nhà của một bản nhỏ người Mông cách đó chừng dăm cây số đường núi. Vừa tới nơi, từ cuối bản đã thấy có người ra đón. Các chiến sĩ được dẫn đến một ngôi nhà trệt tường trình cột gỗ rộng rãi. Từ gian giữa, một ông già người Mông dáng người đậm đạp bước ra. Không nói nhiều, ông bình tĩnh chỉ cho các chiến sĩ nơi đặt người bị thương xuống. Mời các chiến sĩ trở lại ngồi bên bếp lửa gian giữa, ông chậm rãi rót nước mời mọi người. Tiểu đội trưởng Hùng chỉ thằng Tĩnh :"Già Lừ à, đồng chí này tìm được thằng em bị thương dưới suối đó".

       - Ồ thằng cháu tốt quá! Tục người Mông ta, ai cứu người trong nhà, người đó là anh em rồi đó. Tao biết ơn cái bộ đội mà. Mai mốt tao tìm tới nơi mấy cán bộ, xin cho mày làm con cái người Mông.

       Nhìn ông già trạc tuổi bố mình, thằng Tĩnh thưa khẽ:

       - Nhiệm vụ của bộ đội biên phòng thôi, già à. Thấy thằng em vậy, ai chẳng muốn giúp đỡ. Các đồng chí của cháu đây giúp nhiều, chứ mình cháu sao đưa được thằng em về đây.

       Ông già cười hiền, cái cười trên khuôn mặt như không có tuổi. Góc trái trên trán một vết sẹo mờ kéo dài trượt xuống sát đuôi con mắt tinh anh. Giọng nói dù còn vương chút thổ ngữ, nhưng người già này nói tiếng Kinh rất sõi. Thoáng như nhớ ra điều gì, ông nói như dao chặt cột:

       - Hôm nay chúng mày đang đi tuần biên. Tao không giữ ở lại uống rượu được. Hôm khác ta lên đồn xin phép cán bộ, mấy đứa mày phải về bản uống rượu với già này đấy. Thằng Sồng Xeo Pử nhà tao trông mệt thế nhưng nó vốn khỏe lắm đấy. Chỉ ít bữa nữa là nó ngồi dậy thôi. Người Mông chúng tao, về được đến nhà là sống rồi. Trên rừng không thiếu lá thuốc, trong nhà không thiếu cách cứu người. Cám ơn cái bộ đội lắm. Tao không giữ chân chúng mày lâu được. Đi làm cái việc cán bộ nó giao cho đi. Thế nào cũng có bữa mấy đứa phải về nhà tao uống rượu đấy.

       Tiễn mấy anh em tới ngoài cửa, ông già còn dúi tay thằng Tĩnh gói lá to, thơm mùi xôi mới. Chẳng mở ra, nó cũng biết ngoài xôi ra, bên trong thể nào cũng có miếng thịt  nướng cỡ bàn tay. Tục người Mông vậy mà.

       Khi trở về đến đơn vị, các chiến sĩ được biết, đồn biên phòng đã phối hợp với an ninh địa phương vào cuộc điều tra. Bước đầu cho thấy đây là vụ sát hại có yếu tố hình sự, liên quan đến hoạt động buôn bán đường biên. Địa điểm vụ việc xảy ra cách đó gần năm cây số, cách đường biên ba ki lô mét. Sau khi bị sát hại, nạn nhân đã bị đưa xuống khe Vẻn, trước lúc đội tuần biên đi đến thời gian khoảng gần một tiếng đồng hồ. Nếu không có hành động sơ cứu kịp thời, nạn nhân có thể tử vong do mất máu. Kẻ xấu vận động dưới con suối dẫn đến lòng khe nên không để lại dấu vết gì đáng kể. Vụ việc được xếp lại, coi như tai nạn dân sự. Nhóm chiến sĩ tuần biên được đơn vị báo cáo cấp trên đề nghị tuyên dương, khen thưởng.

       Sau đó dễ gần nửa tháng, người già dưới bản tìm đến đơn vị cảm ơn mang theo cặp gà đen và vò rượu nương rõ lớn. Ông muốn mời nhóm chiến sĩ tuần biên hôm trước xuống bản uống rượu mừng con trai lành bệnh. Đơn vị biên phòng chấp thuận song nói trước sẽ chỉ cử được một chiến sĩ xuống thăm gia đình. Nhóm bạn cử Tĩnh xuống bản, thay mặt anh em. Hai chiến sĩ cùng đi đột xuất có chuyến công tác về tiểu đoàn, không thể theo xuống bản được.

(Còn nữa)

*

*        *

CÂU CHUYỆN CỦA KẺ MANG NỖI NHỤC TRUYỀN ĐỜI (TRÍCH ĐĂNG) (TIẾP THEO)

(Tiếp theo kỳ trước)

.....

Dẹo dọ lần theo những bậc thang xuống tầng dưới, thằng Tĩnh thấy mẹ nó ủ rũ ngồi góc bàn ăn. Chưa cần thằng con mở mồm, mụ Đán đã lui cui hấp nóng nồi cơm, bát canh chua cho nó. Thằng Tĩnh vục mặt xuống bát cơm, ăn lấy ăn để. Ngót nửa tháng trời vạ vật, đây là bữa cơm ngon nhất đời của nó. Song cái ngon không át nổi cái đói. Cơm trong miệng chưa kịp lùa xuống họng, nó đã gạt vội tay đũa nhồi miếng khác. Mụ Đán nhìn thằng con ăn như lợn húc máng, ruột thắt lại. Khổ cái thân nó. Không biết những ngày vừa qua nó ăn uống thế nào mà nom cái lối ăn đến là thảm. Miệng khuyên con: "Ăn từ từ thôi con, kẻo nghẹn!", tay chỉ chực đón chiếc bát sắp vơi cạn lòng để sới bát khác cho nó. Không khí căn phòng ăn như bị đảo lên lộn xuống giữa những tiếng hít hà, chóp chép của thằng Tĩnh. Chỉ mãi đến khi bát cơm thứ tư vơi đến già nửa, nó mới ăn chậm lại. Trông đôi con mắt của thằng con dại đi vì nỗi sợ hãi và quá bữa, mụ Đán cũng thấy ruột xót quắn lại, dù không ăn miếng cơm nào bữa chiều, vì cố chờ bố con nhà nó. Song mụ lại không thấy muốn ăn uống gì sất cả. Không khí trong nhà từ lúc nó về đã chẳng ra sao rồi, còn thiết ăn uống gì nữa.  Bất chợt, buông bát cơm chỉ còn dính chút ít dưới đáy, thằng Tĩnh gục xuống bàn mếu máo: "Con sợ lắm u ơi, phen này khéo thày con đánh con chết mất". Nghe thế, mặt mụ Đán chợt xám đi, mắt trợn ngước nhìn lên tầng trên lo lắng. Ừ nhỉ! khéo mà bố nó phen này thượng cẳng chân, hạ cẳng tay với thằng bé mất thôi. Tuy không biết chuyện của con là chuyện gì mà đổ giời đổ đất thế, từ đáy sâu trong lòng mụ như vẳng lên ý nghĩ: "Ra chúng nó biết cả, những lần lão già chết tiệt hành xác mình."

       Nhìn mẹ ngồi ủ rũ, thằng Tĩnh chợt thấy lại trước mắt mình quãng thời gian đã qua như cuốn phim chạy ngược. Nó những muốn trải lòng với mẹ mà cổ cứ nghẹn lại như đá chèn.

       Vào quân ngũ được gần hai năm, thằng Tĩnh đã ngấm đủ sự vất vả của người lính biên phòng. Nơi đóng quân của đơn vị nó là một đồn biên phòng cách cầu treo Hà Tĩnh hai ngày đường. Không biết còn nơi nào thâm sơn cùng cốc hơn không, chứ vị trí đồn giáp biên này vừa cheo leo lại vừa khắc nghiệt. Rét thì cắt da cắt thịt, mùa nóng như nung người. Thời tiết bốn mùa giễu qua đỉnh núi này đủ mọi thời khắc trong ngày. Đêm buốt lạnh trong tiếng gió rít hú, sớm ra sương trắng phủ kín rừng, giơ bàn tay ra như cả vạn mũi kim găm xuống. Đến gần trưa, cái nắng chợt bùng chói đốt nóng muốn cháy thịt vỡ da, mùa gió Lào còn rát bỏng hơn cánh thợ rèn đứng bễ. Chiều xuống, mặt trời còn đỏ lựng hoàng hôn mà hơi núi lạnh lẽo đã bốc lên. Đám lính biên phòng cấm có anh chàng nào dám tắm suối vào giờ đó. Muốn tắm thì cứ giữa trưa mà tắm. Chập tối, ánh đèn vàng đục từ trong nhà hắt ra sân đồn không đủ đẩy đuổi bóng tối vây quanh. Hơn mười giờ đêm trực ban gõ kẻng báo tắt máy nổ, có công việc họp hành đột xuất gì thì cứ việc đốt mấy chiếc đèn bão lên. Bữa nào giao lưu quân dân, sân đồn sáng hẳn lên khi đống củi chất giữa vòng người bắt lửa. Song những dịp như vậy chỉ vài ba tháng mới có một lần. Trai gái dưới bản lên vui với lính biên phòng một phần vì chiếc ti vi LG 50 "inh" lúc nào cũng có thể bắt đủ hai bốn tiếng trên hai bốn. Theo chuyến lên thăm đơn vị của Tư lệnh bộ đội biên phòng hồi Tết, chiếc ti vi đã được "cõng" lên tận nơi này với đủ máy nổ, chảo thu và loa đài. Sinh hoạt văn hóa của đơn vị nhờ vậy mà bớt cách bức, buồn tẻ. Hết giờ chạy máy nổ, chiếc ti vi lại chạy bằng bình điện ăc qui kèm theo. Vì thế, cánh lính biên phòng có cớ ngồi lâu được với đám con gái dưới bản. Ngoài số ít người Kinh từ dưới xuôi lên làm ăn, các bản người Mông, người Dao cư trú quanh đồn khá nhiều. Nói là sống gần đồn, chứ bản người Mông gần nhất cũng cách đồn cả nửa ngày đường, còn người Dao thì ở xa hơn. Người Mông sống trên các đỉnh núi cao và hiểm trở. Còn người Dao, sống nơi lưng chừng núi, gần những thung lũng đá rơi và ngoằn ngèo ruộng bậc thang lớp lớp. Những con suối róc rách chảy quanh năm. Đang hiền lành, nghịch ngợm như đứa trẻ vậy mà lũ về là con suối như muốn lồng lên, bất kham. Rất nhanh chóng, dòng nước hung hãn gầm rú, đục ngầu cuốn phăng mọi thứ trên đường đi. Thằng Tĩnh và đồng đội hết lượt này tới lượt khác đã từng có bữa đi tuần biên kẹt lũ mãi mới về được đồn. Dù đã chuẩn bị đủ lương khô mì gói, nếu không có bà con dân bản, chắc cả đám cũng khốn đốn vì đói giữa rừng.

       Thi thoảng, bữa không đến phiên tuần biên thằng Tĩnh lại hào hởi theo chân đồng đội đi chợ vùng biên. Chợ họp tháng một buổi. Gọi là buổi nhưng cũng diễn ra từ sáng rõ mặt người đến giữa chiều. Bọn thằng Tĩnh phải vượt qua một con đường vắt qua hai sườn núi khá hiểm trở. Khu chợ nằm cách đường biên khoảng 6 - 7 cây số, dưới chân một ngọn núi có bãi cỏ cháy xém gió Lào và lúp súp đám cây gai, cỏ dại khô trốc. Tiếng lao xao, í ới buổi chợ phiên vui ắp dù không thật đông người. Giờ này, mặt trời mới lên được một hai tiếng và sương thì vẫn chưa tan hết. Cái lạnh buốt cuối đông nơi vùng biên tưởng đã quen qua mấy mùa quân ngũ vẫn làm thằng Tĩnh co người lại. Trong mấy lớp áo quần, trông nó và đồng đội như mấy cục vải màu xám. Toàn thân bó trong bộ quân trang mùa đông,  đầu đội mũ bông có tai. Trong tấm áo bông, quần túm ống, chân đi đôi giày đi rừng cao cổ, trông họ nổi bật lên giữa bà con các dân tộc xuống chợ. Đàn ông áo cánh xanh hoặc đen, quần ống rộng, mũ đen. Đàn bà váy xếp nếp, áo thêu sặc sỡ thổ cẩm khăn màu trùm đầu rực  rỡ. Tiếng khèn trầm đục, tiếng kèn lá, sáo Mông réo rắt như tiếng gió, tiếng suối lẩn quất đâu đây giữa tiếng nói cười rộn rã. Chợ người Mông, Dao vui lắm, màu sắc vải vóc, chỉ thêu rờn mắt. Mùi mồ hôi người, mồ hôi ngựa, trâu bò lợn gà cứ vón lại giữa đám người và hàng hóa.

       Từng được tiếp xúc, giao lưu với bà con dưới bản, thằng Tĩnh đến bây giờ vẫn cứ ngỡ ngàng trước váy áo con gái Mông. Từ nước lá chàm, phụ nữ Mông nhuộm vải sợi gai, sợi lanh thành các màu xanh lam, xanh lơ, xanh dương và tím than. Người Mông đen váy áo có màu xanh đen. Người Mông hoa dùng sáp ong vẽ hoa văn lên vải, nhuộm xong để lại đường nét màu trắng trên sắc xanh. Có lần, nhìn phụ nữ Mông hoa vẽ hoa văn lên vải, thằng Tĩnh cứ ngẩn ngơ ngắm mãi cái cách dùng bút chấm sáp ong nóng họ dùng để vẽ lên vải trắng các loại họa tiết hình vuông, dích dắc hoặc các đường nét kỷ hà lặp đi lặp lại rồi đem vải đi nhuộm. Nhuộm xong là cán phẳng mặt vải cho phẳng mịn, sợi ngang sợi dọc dàn đều. Với một cây gỗ tròn, người ta tìm một phiến đá phẳng mặt ven suối, lăn cây gỗ qua lại như thợ xẻ dưới xuôi xẻ gỗ. Mặt vải nhờ đó mà bóng láng, lên nước bắt ánh sáng như mặt gương. Để trang phục thêm bắt mắt, người đàn bà Mông còn đính thêm đồ bạc, kim tuyến, hạt cườm…lên áo quần tạo nên những mảng màu sắc sặc sỡ, uyển chuyển. Các hoa văn đủ dạng hình, vuông có, hình chữ nhật hình trám có bao bọc các ngôi sao năm cánh, sáu cánh, tám cánh. Rồi hoa bí, hoa tỏi, hoa cà, hoa mận, hoa đào, hoa sen, mạng nhện, cánh bướm, vảy cá, lá ngải cứu, cành tùng, búp tre, lưỡi câu, núi sông, đuôi rồng, con ốc, con rắn, sừng dê...màu đỏ tươi sáng, khiến các cô gái Mông đi giữa đám đông nổi trội hẳn lên. Phụ nữ Mông Trắng  áo váy trắng, cổ áo, nẹp áo, ống tay cổ tay ngang váy và gấu váy đính các hoa văn, sọc màu lam hoặc kim sa. Phụ nữ người Mông Đen mặc áo đen, cánh tay thêu họa tiết nổi trên nền đen. Phụ nữ Mông Hoa mặc áo xanh lam, xanh dương hoặc lơ. Quanh vai, ngực, ống tay và thân váy thêm các họa tiết trắng với các hình thêu đỏ, hồng, tím vàng…Phụ nữ Mông Đỏ mặc trang phục màu đỏ rực kết từ các miếng thêu đỏ, hồng và vàng rực rỡ xếp liền nhau. Xung quanh vùng ngực, bụng, ống tay đính thêm các tua hạt cườm, gấu váy ghim diềm đăng ten trắng. Đa số phụ nữ người Mông ở nhà để đầu trần tóc dài hoặc búi quấn lên đầu khiến dáng người họ cao thêm. Khi tới chợ họ quàng hoặc đội khăn lên đầu. Người Mông Trắng quấn khăn trên đầu cao như cái mũ, phía dưới vành đính hạt cườm sặc sỡ. Người Mông Đen quấn khăn vuông rộng to bản màu tím than. Phụ nữ Mông Đỏ lại vấn khăn hẹp trên đầu như cái đĩa. Người Mông Hoa choàng khăn, buộc túm phía sau gáy.  Dõi theo mỗi bước chân đong đưa nếp váy của họ, ánh mắt của các chàng trai người Mông cứ hút theo say đắm. Thanh niên người Mông vận những chiếc áo đen ngắn vạt, ống tay rộng, cổ áo thêu. Ve áo song song đính năm hàng khuy vải vắt ngang thân, tay cầm khèn, hoặc khoác chéo vai. Đàn ông, trai tráng người Mông Đen tay áo một màu tím than. Người Mông Hoa ống tay áo chia thành nhiều lớp như đen nối xanh, đen nối vàng, đỏ liền kề hoặc cách quãng. Người Mông Đỏ áo có thêm viền cổ và thêu ở nẹp áo. Họ đội những chiếc mũ quả dưa tám miếng màu đen hoặc thêu, quanh mũ đính các vòng họa tiết, đỉnh gắn cắc bạc. Có tộc người Mông quanh năm đội mũ lưỡi trai ngắn sát đầu hoặc mũ bốn vành thả xuống khi trời lạnh và gập gọn lên trên đầu vào mùa nóng.

       La cà chơi chợ người Mông trở thành thú vui những ngày nghỉ ít ỏi hiếm hoi của bộ đội biên phòng miền Tây. Thung lũng phía xa xanh ngắt một màu xanh nương lúa nương ngô. Theo vận động của cán bộ và bộ đội biên phòng, người Mông nay đã trồng mận tam hoa và đào không hạt phủ kín nương đồi thay cho cây thuốc phiện xấu xa. Chợ phiên là nơi gặp gỡ, vui chơi của các tộc người Mông, Dao vùng biên. Đi chợ vui như đi hội. Nỗi nhớ nhà, nhớ quê trong lòng cánh chiến sĩ biên phòng như dịu lại. Rủ nhau sà vào quán chợ, mấy anh em ăn uống vui vẻ với bà con dân bản. Hương rượu ngô chuyền quanh quyện dính cổ họng, những nắm xôi thơm nồng hương nếp nương. "Cái bộ đội hôm nay vui với chúng tao thật say mới về đấy! Không say không được đâu!".

       Ngất ngây vậy, nhưng đám lính biên phòng thừa sức ra về khi buổi chợ vắng dần người qua lại. Cậu y sĩ của đồn, quê vốn vùng rượu Làng Vân nổi tiếng Bắc Hà, từ lâu đã "gà" được cho họ cách uống rượu chống say với người Mông. Một trong mấy chiếc bi đông nước bên người là…một ít dầu ăn. Trước lúc vào chợ, họ đã tranh thủ tợp mỗi người một tớp. Rượu trôi xuống đến dạ dày cứ là "lênh phênh" không tới đáy, bám không dính nổi vách ruột, say sao được?! Cái mánh ấy trở thành "bửu bối" của đám lính trẻ khi đi chơi chợ phiên vùng cao. Cứ là "cười tươi" đến hết buổi chợ.

       Đường về đồn xa thế mà đi mãi cũng về đến nơi. Điểm danh tối xong, thằng Tĩnh không ngồi xem phim truyền hình. Nó tranh thủ viết thư cho bạn gái ở quê, kể về buổi chợ vùng biên đầy ắp sống áo đủ màu và tràn trề những rượu là rượu.

........

(Còn tiếp)

HƯƠNG HỒN EM TÔI BÊN DÒNG SÔNG THẠCH HÃN

Gần đến ngày kỷ niệm 40 năm chiến công 81 ngày đêm bảo vệ thành cổ Quảng Trị, linh hồn Em tôi nhập vào một cô gái trẻ và thông tin cho gia đình tôi biết về nơi hy sinh. Em tôi nhắn rằng "hãy tới bờ Bắc sông Thạch Hãn, khắc sẽ thấy, sẽ biết".

          Gia đình tôi gồm 8 người cả anh chị em, dâu rể, các cháu…lên đường vào Quảng trị. Xuất phát từ 9 giờ sáng ngày 25/07, chúng tôi đặt chân lên thị xã Quảng Trị vào trưa ngày 26. Chiều hôm đó, cả nhà vào thắp hương tại các nghĩa trang Trường Sơn, Đường 9 và đền thờ bờ Bắc sông Thạch Hãn. Ngôi đền mới hoàn thành, gồm nơi làm lễ dâng hương, bến thả hoa tưởng niệm liệt sĩ với cụm hành lễ trang trọng bên bờ sông gắn bia đá ghi bốn câu thơ nổi tiếng:

Đò lên Thạch Hãn ơi….chèo nhẹ

Đáy sông còn đó bạn tôi nằm

Có tuổi hai mươi thành sóng nước

Vỗ yên bờ, mãi mãi ngàn năm

          Ngày 27/7, cả nhà lên đền thờ bờ Bắc thắp hương, đặt lễ chờ đợi. Nhìn dòng sông dập dờn sóng nước, chúng tôi rơi lệ nghĩ đến thân xác tuổi 18 của em trai mình nằm đó, cùng đồng đội lạnh lẽo bốn chục năm qua mà âm dương cách biệt.

          Cho mãi đến hơn 14 h 30, tôi gặp được một thương binh, cựu chiến binh từng chiến đấu ở nơi này. Anh nói: "Ảnh Em trai anh ngoài kia đẹp quá. Hồi đó, tôi là lính thông tin. Đơn vị tôi phải bảo đảm thông tin hữu tuyến qua dòng sông này. Tôi ở phía ngoài kia, nhưng đồng đội tôi trực kỹ thuật trên song này đã hy sinh như em trai anh vậy". Chuyện trò đôi hồi rồi anh đi ra. Đột nhiên, như có ai đó mách bảo, tôi đeo máy ảnh tiến đến phía hành lang phía nam nhìn xuống bến thả hoa. Bất chợt, tôi thấy một nhóm cựu chiến binh đang căng một tấm bạt màu đỏ, in chữ vàng. Biết họ đang chuẩn bị hành lễ, tôi nhào xuống, chụp ngay cảnh này. Trong ống kính, lộ rõ tấm bạt ghi dòng chữ: "Đoàn cựu chiến binh trung đoàn 101, sư 325, quân đoàn 2 Hải Phòng".

          Thấy tôi chụp ảnh, một đồng chí Trung tá tiến tới bắt tay và hỏi:"Đồng chí công tác ở cơ quan nào vậy?!". Tôi chỉ tay xuống dòng sông và đáp ngay:

          - Tôi có chú em hy sinh dưới dòng sông Thạch Hãn này, tôi cùng gia đình tới đây thắp hương cho Em tôi.

          - Thế liệt sĩ ở đơn vị nào vậy.

          - Em tôi cũng ở sư 325, trung đoàn 101 này. Quê Hải Dương.

          - Thế là đồng đội của chúng tôi đấy. Bọn tôi ở Hải Phòng. Trung đoàn chúng tôi có rất nhiều người quê Hải Hưng. Anh gặp đúng đồng đội của liệt sĩ rồi đó.

          Tôi vội gọi toàn thể anh chị em và các cháu trong gia đình lại, xin với đơn vị cho gia đình cùng dự lễ thắp hương tưởng niệm.

          Dưới chân tấm bia tưởng niệm, khói hương nghi ngút. Một hình nhân đồ mã mang quân phục, đầu đội mũ mềm gắn sao, vai đeo súng nằm sấp trên một bệ xốp màu xanh nước biển. Một bè hoa kết thành lá cờ đỏ sao vàng, hơn một chục đài hoa sen giấy hồng xếp thành hình trái tim xung quanh. Các cựu chiến binh, đồng đội của em tôi và con cháu họ xếp thành hai hàng chạy dài xuống bến nước. Vị trung tá đọc văn bản tưởng niệm. Hai hàng cựu chiến binh ngực lấp lánh huân huy chương nghiêm trang giơ tay ngang mũ chào. Lần lượt, từng cặp vợ chồng các đồng đội của em tôi lên dâng hương, gia đình tôi cũng theo chân họ thắp hương, cúi đầu trong nước mắt. Dâng hương xong, hai hàng quân nâng hình nhân và bè hoa hình cờ lên vai như nâng cữu đi theo lá cờ Mặt trận GPMNVN xuống thuyền. Một thuyền gồm các quân nhân đi theo làm đội quân danh dự. Một thuyền gồm các gia đình, người thân, trong đó có gia đình tôi đi theo chiếc thuyền cờ, hoa. Thuyền lễ đi ra giữa dòng sông, từ từ thả bè cờ hoa và hình nhân xuống sông. Trên các thuyền, các cựu chiến binh đưa tay lên mũ chào tiễn biệt, thân nhân các gia đình chắp tay vái biệt, thả hoa xuống dòng nước. Trời Thạch Hãn nặng màu xám, dòng sông vỗ nhẹ sóng đón nhận và đưa hoa, đưa người chiến sĩ trôi đi. Trên thuyền, tôi đứng trên tấm ván bắc ngang hai tay hai máy, một máy nhà một máy của đoàn cựu chiến binh bấm máy liên tục ghi lại khoảnh khắc thiêng liêng đó. Mấy chiếc thuyền còn quyến luyến mãi bồng bền trên sông không muốn rời xa. Thuyền quay mũi vào bờ, mọi người trên ba chiếc thuyền máy giơ tay vẫy chào tiễn biệt linh hồn các liệt sĩ. Khi yên vị trên bến hoa, lại một lần nữa, các chai rượu thờ và hoa lại được rắc xuống sông. Hình ảnh xúc động đó, rồi đây mãi mãi sẽ đi theo gia đình tôi.

          Chúng tôi chắc chắn rằng, vong nhập về đã báo đúng. Gia đình tôi đã gặp được linh hồn người thân. Giờ đây trong cõi lòng chúng tôi, lòng sông Thạch Hãn là nấm mộ lớn bao chứa thân xác Em tôi và đồng đội của chú ấy.

          Đêm đó, tại bờ Nam sông Thạch Hãn sau khi chứng kiến buổi truyền hình trực tiếp "Quảng Trị sáng mãi niềm tin chiến thắng. Kỷ niệm 65 năm ngày Thương binh liệt sĩ và 40 năm sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ thành cổ Quảng Trị và thị xã Quảng Trị" của Đài truyền hình Việt nam. Tôi đã trả lời phóng viên Đài truyền hình Việt nam như sau:

          - Tôi thấy đây là một chương trình được dàn dựng công phu và hết sức xúc động. Gia đình tôi và nhiều gia đình, hàng ngàn gia đình có con em hy sinh tại dòng sông Thạch Hãn này không chỉ thấy tiếc thương mà còn tự hào vì con em mình đã anh dũng chiến đấu và hy sinh xương máu góp công vào chiến tích 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị.

          Chương trình VTV kết nối đã phát phóng sự này trên VTV1 vào hồi 23h00 ngày 31/07/2012 và 8h 00 ngày 01/08/2012; trên VTV3 vào hồi 9h00 cùng ngày. Tôi xin chọn một số hình ảnh cảm động bên bờ sông Thạch Hãn ngày 27/07/2012 đưa lên trang để bạn đọc cùng xem và chia sẻ với gia đình chúng tôi.

01/08/2012

CÂU CHUYỆN CỦA KẺ MANG NỖI NHỤC TRUYỀN ĐỜI - TRUYỆN (TRÍCH ĐĂNG) (Tiếp theo)

........(Tiếp theo)

       Trận mưa hồi đêm chỉ dứt cơn giận dữ ầm ào khi bình minh ló rạng. Rừng núi ướt đẫm nước. Quần áo bốc ẩm hôi rình. Không một tiếng trao qua đổi lại, chỉ thấy tiếng bước chân nhóp nhép úng sũng trong đôi giày bộ đội bó chặt. Chiếc mũ cối trên đầu cũng hóa nặng trịch. Đoàn quân đã tiếp tục chuyển động được vài tiếng. Bị dựng dậy giữa cơn mưa như trút, bộ đội được lệnh hành quân tiếp. Vùng đất lạ lẫm không biết tên- mà có tên đám lính mới cũng không được biết. Gọi là lính mới là mới theo quân ngũ, chứ ngoài đám lính trẻ mới bổ sung tháng trước, bọn thằng Đán cũng kể như đã là cánh cựu trào. Mới hai tháng trước, đoàn quân rời con sông vạm vỡ đi sâu vào những cánh rừng Trường Sơn xen giữa vô vàn đèo cao dốc hiểm. Họ cứ ngày đi, đêm nghỉ. Hết leo ngược lên dốc đá trơn trượt, lại đổ xuống đèo dốc cheo leo. Sau khi đã phiên chế lại cơ ngũ, đơn vị cũ của gã nay chỉ còn dăm mươi người. A8, B5, C7,D2, E141 dãy ký tự dài dằng dặc này là phiên hiệu mới của họ. Lính cũ, lính mới làm quen dần với nhau. Đám cũ, như bọn thằng Đán chủ yếu là công nhân, nhân viên cơ quan được gọi nhập ngũ. Đám mới, trông trí thức hơn nhiều. Họ sôi động, trẻ trung và đầy nhiệt huyết. Họ là sinh viên đại học. Chia tay với bạn bè cùng học ở giảng đường, họ lên đường khi vừa kết thúc năm thứ ba ở các trường đại học. Chạm vào khó khăn của người lính thời chiến mà họ vẫn rất mơ mộng, yêu đời. Có lẽ lối sống tập thể dưới mái trường đại học đã sớm rèn luyện và cố kết họ lại. Tươi trẻ, tràn đầy nhựa sống, họ háo hức đem tuổi xuân vào chiến trường, lúc nào cũng mơ đến ngày chiến thắng trở về để học tiếp, đi tiếp con đường học vấn. Sống giữa họ, đám lính cũ như thằng Đán trông như những đứa trẻ lớn gộc mà tâm tính lại già nua. Đám sinh viên, thân mật gọi họ là anh,  các "anh trai". Lúc tếu táo, lại kính cẩn gọi là "các quan bác", các "cụ lính" dù chỉ chênh nhau dăm ba tuổi. Có đám lính trẻ, đám lính cựu ra chừng đạo mạo, "lên lão" sớm. Song quen nhau rồi, đám lính cũ bị cuốn vào cái náo nức cống hiến của bọn trẻ lúc nào không biết nữa. Bắt đầu đã có những thân mật đồng đội. Vài "quan anh" bắt bạn được với đồng hương cũng nhộn lên. Mở miệng là "ới đồng hương, đồng khói à!", rồi "nào, dân quê mình đâu nào!", "quê tớ ấy à, gái đẹp phải biết nhá, có đúng không ông lão hàng xóm?!". "Cậu nào ở Hà Tây cho tớ nhận đồng hương nào!". "Ối giời! Gái Hà tây ngực lây mông lở đây. Quý hóa quá, đồng hương ơi."  Tình đồng ngũ trải qua từng ngày, từng bước hành quân, từng buổi sinh hoạt tập thể gắn họ lại với nhau. Nỗi nhớ nhà nguôi dần, mọi người coi nhau như anh em trong nhà. Giữa chặng nghỉ ngắn ngủi, tiếng thì thào chuyện vặt cứ là nhặng xị lên.

       - Ngữ này, đằng ấy học chế tạo máy chắc khó lắm phải không?

       - Vâng, bọn em học nặng lắm, đại học Bách khoa mà. Mỗi năm hàng trăm tiết toán, lý. Có những môn học cứ lên đến giảng đường là ngợp rồi. Những kết cấu máy, cơ học, động lực học, rồi nào là kết cấu kim loại, chi tiết máy, vẽ cơ khí…. Rồi tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Trung, triết học, chính trị kinh tế học cứ là chất chồng ngập cổ. Có thằng đêm ngủ nói mớ tiếng nước ngoài nhau nháu, tây không ra tây, ta không ra ta. Thế mà lên lớp, thày hỏi bằng tiếng Nga trong giờ hội thoại, mặt cứ đần dại ra "câm văn tịt"?!. "Bốn năm là tám lần thi, một lần tốt nghiệp còn gì là xuân!". Giờ ở đây, trên đường vào chiến trường thế này, em lại nhớ trường hơn nhớ nhà. Lũ bạn em, hồi em nhập ngũ, có thằng vào giờ đưa tiễn bọn em mà khóc rống lên như trẻ nít. Có đứa, lấy máu viết đơn tình nguyện mà không được gọi nhập ngũ ủ rũ hàng mấy tuần giời, trông héo hắt còn hơn cả thất tình. Lũ con gái, đứa nào có người yêu nhập ngũ thì mọng mắt vì khóc, nhưng đến giờ bọn em lên đường lại trốn biến không thấy mặt. Sợ "người êu" yếu vía không đi được.

       - Chẳng bù cho tớ, học chày vảy không lên được cấp ba, chăn trâu cắt cỏ, cầm cày theo đít trâu mãi mới đi được công nhân. Làm cái chân chiếu bóng lưu động đang yên chỗ thì vào đây.

       - Ối giời! Ông anh sao mà sướng thế. Suốt ngày phim ảnh. Này, thế là dân "nghệ" đấy nhé. Em nhớ học suốt ba năm đại học mà mỗi năm chỉ được xem phim đâu có vài ba lần. Em thích "Thép đã tôi thế đấy", thích "Sông Đông êm đềm", "Đội cận vệ thanh niên", "Số  phận một con người", "Bài ca sư phạm". Thích "Bạch mao nữ", "Hoa mộc lan"…Học ở Hà nội thì xem phim rạp ở "Công nhân", "Tháng Tám", "Đại đồng", "Dân chủ"…Chỉ hồi đi sơ tán mới được xem chiếu bóng bãi. Xem chiếu bóng bãi thế mà lại sướng hơn xem rạp. Còn vui hơn họp chợ phiên.

       Được khen, thằng Đán phởn chí kể chuyện về nghề của gã như thể chưa bao giờ thấy đời thằng công nhân chiếu bóng lại vinh hanh đến thế. Chuyện lang thang khắp thôn, xóm hết xã này đến xã khác. Chuyện về những buổi chiếu bóng ngoài trời đông cả nút người. Chuyện về những cô  gái quê mê tài kể chuyện của chàng chiếu phim đến mức bỏ cả nhà đi theo xin làm chân cấp dưỡng…

       Trong đêm, giữa chặng nghỉ hiếm hoi, thằng Đán thì thào hể hả kể chuyện trước mấy cặp mắt mở tròn xếp dẹt háo hức của đám lính trẻ "học đường". Giữa lô xô tăng võng, đám lính nghỉ đêm rầm rì tán chuyện nhà, chuyện quê. Vùng quê heo hút của thằng Đán cứ luẩn quẩn trước mắt gã. Giờ thì gã không còn ứa nước mắt nước mũi nhớ nhà nữa, nhưng ngực lại trĩu nặng nỗi nhớ bố mẹ, gia đình, nhớ đội chiếu bóng của gã. Hình ảnh anh Thông, đứa em gái, cục xà phòng thơm gói vội giữa lớp giấy đánh máy thuyết minh phim anh Thông giúi cho trước giờ xe chạy cứ nhoang nhoáng ướt trước mắt gã. Nghĩ đến anh Thông, nó lại nhớ cái cách anh rèn dập nó khi mới bước vào nghề. Bát cháo hành nóng nấu vội đổ cho nó chặp ốm lăn ốm lóc sau đêm chiếu bên đò Hội huyện Hà. Mới đó mà đã xa lắc…

       Đêm như lặng đi giữa tán rừng lạ lẫm. Phía trước là con đường chiến trận. Những người lính nín lặng chờ đợi giờ phút tiến vào vùng đất ồn ào tiếng súng tiếng bom. Họ tận dụng những khoảnh khắc im lặng rừng già để ôm ấp kỷ niệm, mơ hồ tách ra từ màn đêm những khuôn mặt người thân chập chờn đâu đó nơi phía sau trận chiến. Họ chưa hình dung được những ngày sắp tới ra sao, song cũng từng trải quá nhiều những vất vả đã qua trên đường ra mặt trận. Phút yên ắng trước mũi tên hòn đạn tưởng như  mãi dài ra. Phía xa, tiếng ầm ì đâu đó của đường xe ra tiền tuyến vọng về. Họ đã ở rất gần sự cuồng nộ của hận thù bom đạn.

......

(Còn nữa)

CÂU CHUYỆN CỦA KẺ MANG NỖI NHỤC TRUYỀN ĐỜI - TRUYỆN (TRÍCH ĐĂNG) (Tiếp theo)

…..(Tiếp theo)

       - Lệnh của tiểu đoàn trưởng! Cán bộ chiến sĩ xuống tàu, nhanh chóng tập kết thành từng tiểu đội. Theo hướng dẫn của cán bộ địa phương, nhận chỗ nghỉ đêm tại nơi đóng quân. Chú ý thực hiện nghiêm nguyên tắc bí mật, giữ gìn quan hệ quân dân. Lệnh tiếp theo sẽ được truyền đạt qua liên lạc đại đội.

       Trong đêm, giữa sân ga dã chiến vắng lặng, thằng Đán theo mọi người "miệng cắm tăm, chân bước êm" tập hợp thành từng tiểu đội tác chiến. Không nghe thấy tiếng thì thào bàn tán, chỉ thấy tiếng va chạm hết sức ghìm nén của quân trang, quân dụng. Bóng cán bộ, nhân dân địa phương lố nhố, thoăn thoắt đi lại nhận quân, dẫn đi. Chỉ đoán vụng với nhau rằng đang ở trên đất quân khu Bốn qua tiếng địa phương nằng nặng, nghe lạ tai. Tới địa điểm đóng quân thì đã gần hai giờ sáng. Cùng với hai người bạn đồng ngũ, thằng Đán nhận một chỗ nghỉ trên chiếc giường kê tạm bởi sáu tấm ván dày dặn. Nhanh chóng mắc màn, trải chiếu, thu gọn ba lô súng ống, mấy đứa lên giường lặng lẽ. Căn nhà ba gian hai chái lờ mờ vật dụng ít ỏi dưới ánh đèn hột vịt vặn thật nhỏ. Đêm muộn, cũng chẳng kịp nhìn mặt gia chủ. Nằm đấy, nhưng khi mấy đồng đội đặt lưng là đứa ngáy, đứa khụt khịt ngủ ngay thì thằng Đán mắt cứ thô lố, không ngủ được. Nỗi nhớ nhà ập đến, nước mắt nó ứa ra. Đầu óc nghĩ trở ngược về mấy tháng trước….

       Từ lúc rời khỏi phố núi sang huyện Hà, thằng Đán đã làm công nhân chiếu bóng lưu động được vài bốn năm. Mọi thứ xuôi chèo mát mái, bố nó tưởng đã êm việc. Đùng một cái, thằng Đán có giấy gọi nhập ngũ. Ông trưởng phòng tổ chức Quốc doanh chiếu bóng tỉnh gọi đích danh nó lên thị xã. Bước chân vào ngôi nhà cũ hỉn, tối om trên con phố Tàu chật chội, thằng Đán lúc đầu không biết chuyện gì sắp đến. Nó lách qua con ngõ chật hẹp để vào khu vực phía sau, nơi có phòng hành chính quản trị của cơ quan quốc doanh. Dưới ánh sáng lờ nhờ của căn phòng được rọi xuống từ tấm kính gài lẫn giữa các hàng ngói ống trên mái, nó chỉ kịp ậm ạ chào người đàn ông bên chiếc bàn ngổn ngang đầy giấy tờ.   

       - Anh là anh Đán công nhân chiếu bóng lưu động khu Nam, huyện Hà? Anh có giấy gọi nhập ngũ. Theo quy định, anh được nghỉ 5 ngày để bàn giao công việc với Đội và nghỉ ngơi chia tay với gia đình. Ngày hai mươi tháng này, anh phải có mặt trên Quốc doanh để Ban chỉ huy quân sự tỉnh tiếp thu, phiên chế. Nhớ có mặt đúng giờ. Đây là giấy gọi nhập ngũ, giấy thôi trả lương, giấy tạm ứng lương tháng này cộng chi phí đi đường theo chế độ và giấy báo tập trung của đơn vị mới. Anh qua bên kế toán tài vụ làm việc với họ để nhận các tiêu chuẩn được hưởng. Việc chỉ có thế, nếu không có thắc mắc gì anh có thể về.

       Chỉ vậy thôi. Thằng Đán ra đến ngoài phố mà tay cầm tấm giấy gọi nhập ngũ cứ run bần bật. Dọc đường về, gần như không nghĩ được cái gì cho ra hồn, nó chỉ tìm được một "ý khôn" là ghé qua cơ quan bố nó trước.

       - Cứ theo lời ông lang Mỡi ở làng, thì mạng số mày đã không ra gì từ lúc lọt lòng. Tao biết chuyện này thế nào rồi cũng xảy ra. Nơi tao lo lót cho mày là để ở quê người ta không đưa mày đi nghĩa vụ. Nhưng ở cơ quan mày thì tao chịu. Đang chiến trận ầm ã ở Quảng Trị, nam Lào kia. Nước này thì phải đi thôi, con ạ! Đi đi đã, để tao xem có cách nào lo chạy được cho mày không phải vào chiến trường không. Giờ thì về đội trả đồ đoàn và nhận các thủ tục, chính sách. Sau đó về nhà thăm bu mày và các em. Khi đi, không phải qua đây nữa. Nói với bu mày không phải đợi tao về. Hôm nào trên tỉnh nhận quân, nếu thu xếp được, tao sẽ tới.

       Ông Kính nói vậy chứ hôm nó về Quốc doanh tập trung để giao quân thì bố nó không có mặt. Chắc ông không muốn bịn rịn với nó. Cả nhà, chỉ có đứa em gái, vừa học hết cấp hai sắp đi trung cấp sư phạm trên tỉnh là theo anh đến địa điểm nhập ngũ. Duy có điều làm nó bất ngờ là, trước lúc chiếc xe quân sự chuyển bánh, gã nhìn ra anh Thông "béo" giữa đám người lố nhố dưới đường. Thấy thằng Đán hua hua tay, anh nhào tới, dúi vội vào tay nó gói giấy nhỏ nắn cưng cứng. Miệng nói vội :"Anh chúc chú mày ra đi chân cứng đá mềm!" mồm cười nụ như mếu. Lần đầu tiên trong đời, thằng Đán thấy mắt mình cay cay. Gạt vội giọt nước mắt chực rớt xuống, nó lắp bắp "Em cám ơn Anh!". Xe chuyển bánh. Giữa đám đông bên đường, hình ảnh anh Thông và con em gái đứng bên nhau vẫy với theo chỉ chực muốn kéo gã nhào xuống, chạy trở lại. Giở gói giấy nhỏ anh Thông gúi cho, nó nhìn thấy cục xà phòng thơm "Hoa hồng". Thứ đồ hết sức sa xỉ lúc đó. Nước mắt nó lại chực trào ra.

        Chia tay nháo nhào với người thân sau buổi giao quân, thằng Đán theo đơn vị đi thẳng ra ga lên tàu và bây giờ nằm đây. Nghe nói đơn vị vừa đi vừa huấn luyện để kịp phiên chế với quân đoàn. Cứ "binh tình" này, nó biết bố nó chẳng kịp làm điều gì cho nó được. Vừa hành quân, vừa làm quen với nghiệp lính. Nghe mấy đứa "hóng hớt" thì cứ thế này chẳng mấy mà "vô", mà là B dài đấy.

       Sáng sớm, vừa mắt nhắm mắt mở đã thấy điểm danh. Chưa kịp ngó kỹ chỗ trọ đêm qua, có lệnh "Chuẩn bị hành quân gấp!". Thằng Đán chỉ kịp quay mặt về phía đông, gọi thầm: "Thày u ơi, con vào chiến trường đây. Chào cả nhà!". Đoàn quân rời khỏi nơi vừa đến, nhanh chóng chuyển đi. Hành quân bộ, với ba lô và vũ khí trên vai. Toàn bộ quân trang, quân dụng gần bốn chục ký. Nghe loáng thoáng mấy thằng ngủ chung gường hôm trước kháo nhau "Đêm qua mấy thằng mình nằm trên tấm hậu sự của cụ chủ. Hãi bỏ mẹ!". Bắt đầu từ hôm đó, thằng Đán mới thật sự nếm trải nỗi vất vả của người lính bước vào nơi chiến trận. Dù vậy, cũng không biết từ lúc nào nữa, lúc cất bước lên đường hành quân, trong đầu thằng Đán đã len lỏi sự tính toán: "Biết khi nào đi ngược lại phía sau đây? Hay…"

       Cuộc hành quân kéo dài ròng rã gần hai tháng. Bộ đội ngày đi, đêm nghỉ. Đang thời gian bọn Mỹ ngừng ném bom miền Bắc, đoàn quân cứ thế mải miết đi. Gió nóng, dân địa phương gọi là "gió phơn" chỉ chưa hết ngày đã làm héo vàng quắt lá ngụy trang. Mồ hôi hết ướt lại khô để lại trên mình mẩy một thứ cảm giác khô nhám không ra nhám, ướt không ra ướt. Vuốt đến đâu, thịt da như xoa cát đến đó. Chiều xuống, khi tắt hẳn nắng rát rồi mà trời vẫn còn đỏ hực. Dừng chân là kiếm chỗ dội nước. Nước ruộng, nước mương máng đều dùng hết, bất kể trong đục, sạch bẩn. Cứ có nước là dội đã, dội như muốn cố làm trôi nắng gió miền Trung đi mà đâu có được. Vừa dội xong, lại đã thấy da khô như muốn bóc vỏ. Mắt đứa nào đứa ấy mọng lên, sưng không ra sưng mà con ngươi chỉ chực muốn lồi ra ngoài tròng. Hai bàn chân hết bong tróc, lại phồng rộp, chai sần, sứt sẹo. Đôi vai ê ẩm, chỉ có chiếc ba lô, bao tượng gạo rồi xẻng, cuốc xà beng thìa và khẩu súng thôi mà sao nặng hơn đeo đá. Đã thế, quai khẩu "K bốn bốn" cứ siết hằn xuống vai ngày lại  ngày như dao cứa. Đến chỗ nghỉ, có thằng quăng cả người và mọi thứ trên người xuống đất đánh "huỵch", chân tay dãng ngang. Chẳng biết đau biết bẩn sạch là gì sất, chỉ cốt được nằm xõa chân xõa tay cho dãn cơn mệt. Đến ăn cũng nhếu nháo nuốt cho nhanh, bữa nào cũng có canh nhưng cứ gọi là húp canh trước cái đã, cơm nuốt vo sau. Đêm xuống, lăn người ra là thiếp đi, người bải hoải chẳng thiết làm gì. Song kỷ luật quân đội lại ép siết mỗi lúc mỗi chặt. Tối nào cũng sinh hoạt tiểu đội, đến mức có thằng miệng vừa báo "có mặt" mắt đã chực nhíp chặt rồi. Trong nỗi nhớ nhà đâu đó, thằng Đán lại nhớ chiếc xe  kéo bánh hơi và con bò cái già của đội chiếu bóng lưu động. Đối với nó lúc này, những tháng ngày lang thang, "vãi đám" khắp huyện Hà trước đây tưởng xa lắc xa lơ mà thật đáng mơ ước.

       Ngày qua ngày, cái vất vả gấp gáp cũng bắt các chú tân binh phải quen dần. Các kiểu mệt mỏi mất dần, mồm miệng bắt đầu đóng mở tếu táo. Số cây số đi bộ từng chặng bắt đầu dài ra, nhịp nghỉ giữa chừng cũng bắt đầu ngắn lại. Đầu óc quen dần với việc "đi và đi", chẳng còn hơi sức đâu mà nhớ nhà nhớ thày u nữa. Cho đến bữa đoàn quân tấp đến bên dòng sông rộng giữa đôi bên rừng núi chập chùng thì mọi người mới biết rằng, chỉ qua một lần chuyển quân nữa thôi bằng thuyền, núi rừng Trường Sơn sẽ tiếp nhận họ. Đi bộ rã rời, song chưa có ai trong đám lính trẻ nghĩ được rằng, họ còn phải leo núi nữa. Chưa leo núi, cán bộ đã báo trước "Khổ và mất sức gấp trăm lần đoạn đi bộ đã qua". Bên bờ con sông nước cuồn cuộn xám ngoét, lần đầu tiên sau chừng ấy ngày hành quân bộ, đám lính khu Ba được nghỉ ngơi ít ngày. Còn phải qua một đợt chỉnh cán rèn quân với vũ khí nữa, chờ lớp tân binh phía ngoài vào thêm, trung đoàn mới hợp quân để đi tiếp.

*

*    *

(Còn tiếp)

CÂU CHUYỆN CỦA KẺ MANG NỖI NHỤC TRUYỀN ĐỜI - TRUYỆN (TRÍCH ĐĂNG) (Tiếp theo)

.....(Tiếp theo kỳ trước)       

          Thằng Tĩnh vốn là cái kết quả có phần hối hận của bố nó sau cái vụ đánh vợ làm trụy đi cái thai đầu năm nào. Cái sự cố trời đánh ấy của thằng Đán làm cho ông Kính, bố gã sau đó bệnh mất mấy tháng trời. Mặt mũi hóp xuống, lúc nào cũng thấy ôm ngực vuốt lên vuốt xuống như muốn nuốt trôi cục máu "thất đức" mà thằng con mất dạy gây nên cho cái sinh linh bé nhỏ mới nhú mầm phải oan ức không có ngày thành hình hài cho dòng họ gia tộc này. Dễ có đến nửa năm, thằng Đán mới mò về vái lạy ông già tha tội, và sang bên ông bà nhạc đón con Xoan về dưỡng thuốc. Suốt mấy tháng trời tự hành hạ bằng công việc đập đá hùng hục, gã về nhà vào một buổi chiều nhập nhoạng tối. Đôi tay đầy chai,  sần sẹo. Khuôn mặt dãi dầu nắng gió trông như quắt lại, má hõm sâu với vết sẹo khủng khiếp trông dị dạng hẳn. Đôi mắt tối sẫm, miệng mím chặt lí nhí gã xin bố tha lỗi, hứa sẽ đối xử với vợ con tử tế, đúng phận. Từ nay, gã thi thoảng sẽ về thăm nhà, bằng lòng với công việc vất vả đã chọn, mong có được một công việc khả dĩ với chút lương đủ ăn, khỏi cái tiếng ăn bám váy vợ và mâm cơm của bà mẹ hàng ngày. Dù rất giận thằng con khùng dại, ông Kính cũng lại không nói không rằng, chỉ thắp thêm nén nhang trên bàn thờ có ý xin lỗi tổ tiên vì đã không dạy dỗ nó được như mong muốn. Nửa năm sau, vợ thằng Đán mang bầu lại. Chuyện đẻ đái của vợ thằng Đán xuôi chèo mát mái. Ông Kính có đứa cháu đích tôn, thái độ đối với thằng con nhờ thế bớt đi phần nào chút ghẻ lạnh. Ông không về nhà thưa thớt như trước, mà có vẻ siêng năng đi về hơn. Thằng cháu có vẻ làm cho ông nó vui lên đôi chút. 

       Công việc tại mỏ đá làm cho thằng Đán đàn ông hơn so với những ngày tháng vật vờ bên chiếc máy may của vợ. Ngày lại ngày, chỉ một búa một choòng cùng đám công nhân khai thác đá, gã cố gắng mãi cũng thành quen với chỉ tiêu mỗi ngày công nửa khối đá hộc mà xí nghiệp khoán cho. Đêm xuống, hết một ngày làm việc hùng hục, gã lăn ra ngủ mê mệt như mọi người. Lán trại công nhân khai thác đá cũng đơn sơ. Hai hàng sạp tre chạy dài theo vách lán làm giường, chỉ có phân biệt người nằm bằng từng chiếc chiếu giăng màn cá nhân do xí nghiệp cấp phát. Đầu chiếu mỗi người sang thì hòm sắt, xoàng thì hòm gỗ tạp, không hòm xiểng thì ba lô, tay đẫy…chứa đồ dùng cá nhân tối thiểu. Quần áo bảo hộ mỗi năm hai bộ, kèm theo là chiếc mũ cứng và đôi găng tay dày cộp. Hồi mới làm, thằng Đán còn cất giữ áo quần tính bán bớt lấy tiền, sau rồi nắng rát, mưa lạnh quá cũng đem ra mặc tất. Bộ quần áo nào cũng mồ hôi đóng muối trắng xóa, dày cộp. Bụi đá vụn thành bột ngày ngày ngấm theo mồ hôi bết trên da xám ngoét. Tay chân hồi đầu còn tướp da, chằng chịt vết cắt xước rướm máu, lâu dần thành sẹo thành chai trông gã cũng lam lũ như mọi người. Lương tháng bốn mươi hai đồng, gạo ăn hai mốt cân, khéo lắm cũng chỉ dư được gần chục bạc tiêu vặt. Gã cũng không tiêu pha mấy, chỉ lo găm tiền giắt thắt lưng. Mà cái chốn thâm sơn cùng cốc của mỏ đá này có chợ búa gì đâu mà mua sắm. Từ xí nghiệp tới chợ huyện còn xa gần gấp đôi đường về nhà gã. Vài ba tháng về thăm vợ con một bữa, gã cũng có đôi chục bạc giúi cho vợ thêm cặp tiêu pha. Bạn bè ở nơi làm việc cùng thằng Đán cũng không có quan hệ nhiều. Gã sống khép kín, lầm lì, im lặng. Trong đám công nhân cùng xí nghiệp, cũng có vài tay từng đi chiến trường. Song người thì giải ngũ do bệnh tật, người thì lạc đơn vị rồi không được thu dung để ghép với các phiên hiệu mới được thu gom tại các chiến trường nên cho giải ngũ về địa phương, có người tình nguyện chuyển ngành về làm công nhân khai thác đá. Số còn lại, đa phần không đủ điều kiện sức khỏe nhập ngũ, hoặc có bệnh kinh niên mãn tính hay thành phần lý lịch không thích hợp. Trong cái tập thể ấy, chẳng ai tò mò dò hỏi ai điều gì về cá nhân nên thằng Đán cũng không mấy bị quấy rầy, hỏi han. Gã yên tâm vì điều đó và ngày lại ngày vắt mồ hôi đổi lấy đồng lương ăn đấu làm khoán, chí ít cũng nuôi đủ cái thân gã.

       Đến khi thằng Tĩnh - đứa cháu đích tôn tròn ba tuổi, ông Kính lại một lần nữa lo "chạy" được cho gã chuyển việc đến một xí nghiệp gốm, thủy tinh của tỉnh đóng tại một huyện khác, cách nhà gần bốn chục cây số. Lần này, thằng Đán không còn phải vật vã lao động chân tay nữa, nó được ông lo cho một chân trong phòng hành chính của xí nghiệp, làm nhân viên lao động tiền lương. Ba tháng học nghề mới, cuộc đời thằng Đán có vẻ bước ngoặt vào một ngã rẽ khác. Lần đầu tiên kể từ khi cho thằng con đi thoát li lần đầu, ông Kính có một buổi ngồi với con. Ông truyền cho nó những mưu cao kế sâu của người từng trải việc chạy chọt các cửa mà ông đã ngậm răng làm cho nó. Không biết hai bố con nói với nhau những gì, vợ thằng Đán chỉ thoảng nghe được câu cuối: "Từ nay, phận nhà anh, anh lo. Tôi chỉ làm được đến thế thôi đấy. Năm nay anh cũng hơn ba chục tuổi đầu rồi, "tam thập nhi lập" các cụ ngày xưa từng dạy thế. Liều liệu mà tính, không ai sống thay cho nhà anh mãi được". Điều mà thằng Đán mãi sau này mới biết, là hồ sơ lý lịch của nó đã được ông Kính lo có người "sửa lỗi" cho cũng sạch sẽ hẳn. Thậm chí, đến khai sinh cũng sửa được, nó "trẻ thêm" được những… 4 tuổi.

........

(Còn tiếp) 

*

*       *

CÂU CHUYỆN CỦA KẺ MANG NỖI NHỤC TRUYỀN ĐỜI - TRUYỆN (TRÍCH ĐĂNG) (TIẾP THEO)

       ……(Tiếp theo kỳ trước)

       Có tiếng động khẽ. Rất khẽ. Hé mắt, lão Đán thấy thằng con len lén rời chỗ. Thằng ôn con chắc đói chịu không nổi nữa rồi. Giá như cái lúc nó mới về, mặt mũi đói vàng ra, lão để nó dằn bụng vài bát mì nấu vội thì tướng tá nó đâu có thảm hại đến vậy. Bụng lão chợt quặn lên. Chút tình máu mủ ẩn đâu đó trong lòng đang hành hạ lão. Nó về giờ trước, giờ sau cái trát sét đánh của Viện kiểm sát quân sự khu vực do một quân nhân trẻ tuổi đem đến tận nhà làm lão suýt quỵ xuống. Tờ trát đòi thằng Tĩnh phải trình diện sau bốn mươi tám tiếng đồng hồ theo lệnh truy nã khẩn của Cơ quan điều tra quân sự. Chết rồi, thế là nó chết thật rồi, cái thằng giời vật ấy. Nó đã gây ra cái sự gì mà khủng khiếp vậy không biết. Truy nã. Cái lệnh mà chỉ kẻ tội đồ mới phải chịu lại ập đến nhà lão dễ vậy sao? Song nhìn cái ánh mắt tối dại đi của thằng con, lão Đán biết không có cái sự nhầm lẫn gì ở đây cả. Đó là sự thật. Tưởng có thể gào lên, lão lại nghẹn tiếng lào thào với nó: "Cút lên gác ngay, rồi tao hỏi tội mày trước!". Ôm mạng sườn để chặn lại cơn đau nhói khoan thẳng vào chỗ hai cái giẻ sườn gẫy ngậm năm nào, lão vặn người vịn cầu thang lên tầng trên. Vậy mà, hơn năm tiếng đồng hồ đã trôi qua, lão và thằng con mắc dịch chưa ai nói được với ai câu gì. Người ta đã biết quá rõ nó đang có mặt trong cái nhà này. Giờ thì chạy đâu thoát được hả thằng ôn vật? Thế nào, lực nào giúp được bố mày gỡ cho mày cái án truy nã đây. Tiền nào, của nào có thể kịp trát trét chỗ rạn vỡ sẽ rất to, rất rất to của nếp nhà lão mà cái cốt nhục ấy gây ra cho lão bây giờ. Chưa thấy nó nói gì từ đầu giờ đến giờ, nhưng lão biết chuyện của nó chắc phải là tày trời. Nó, thằng con cả biết bao trông đợi của lão, nó đã gây ra cái gì mà khủng khiếp thế. Lão đã từng tự hào về cái khôn, cái túc trí đa mưu khi lót cho thằng con một cái ổ "lụa" êm đến như thế. Tình nguyện đi bộ đội nghĩa vụ nhé, và lại còn xung phong đến nơi vùng sâu, vùng xa nhé, nơi biên giới hẳn hoi. Nơi tuy không có những miếng ngon bằng thằng con lão Cục trưởng cục thuế- thằng cha chạy được cho con cái chân hải quan sân bay. Thằng Tĩnh nhà lão, chỉ sau ngót chục năm, nhờ "thời vận" cũng có mà nhờ chăm "vịn" cũng có, thằng con cũng lên "vai". Hết thời hạn, nó chuyển ngành xin gia nhập lực lượng kiểm lâm. Lão Đán biết chuyện, chẳng đã gầm lên :"Sao nó ngu thế không biết?". Mặc ông bố mắng mỏ, dù từng được chỉ huy đơn vị đồn biên phòng vận động tiếp tục tại ngũ để cử đi học sĩ quan, nó lại làm bộ vướng "gia cảnh", "bố già, mẹ bệnh" để từ chối khéo. Ở lại cửa khẩu biên giới Việt - Lào, nó xin được chuyển ngành làm kiểm lâm viên của một trạm kiểm lâm khu vực. Những năm ấy, Nghệ - Tĩnh được giới làm ăn phía Bắc gọi tên là "thủ đô hồng ngọc". Khi hiểu ra chủ ý của thằng ranh con, lão Đán lại khen khéo nó: "Bố khỉ cái thằng, nó có máu làm ăn đấy. Trong nhà này, chắc nó giống tôi quá à!". Ở cái nơi quanh năm heo hút, mưa rừng buốt lạnh, gió Lào khô nóng ấy, cực thì quá cực đi nhưng lộc đâu có ít, lại kín nữa. Nhờ tài xoay trở, tận dụng hết các quan hệ có được do công việc đem đến và hàng chục tờ xanh đi tìm nơi sở hữu mới, lão lo cho thằng con "lợp ngói" vị trí mới bằng cách mua cho "thằng cu con" cái bằng trung cấp nghề rừng. Giục nó vợ con mãi mà hơn ba mươi tuổi rồi nó cứ ừ ào bỏ ngoài tai. Tiền của không biết nó thu được ít nhiều ra sao, nhưng cái vốn mà nó nhờ lão giữ hộ dăm năm vừa qua trong ngân hàng cũng gần gấp ba cái ngôi nhà hai tầng đẹp đẽ này của lão. Cu cậu đang tính năm sau, "chạy" vào nội địa chuyển ngành rồi vợ con một thể. Bỏ triển vọng thăng quan tiến chức, nó tính cái gì thế không biết.

       Giờ thì thằng con lão đứng đấy, trông như đọt chuối thối mềm nhũn, câm nín. Ừ mà thôi! Cứ để nó xuống dưới bếp hốc lấy chút gì đó cho đầy cái bụng chắc đã lép kẹp vì chui nhủi trốn tránh tới vài ba ngày đêm từ miền Trung về đây, hy vọng bố nó gỡ được tội cho nó. Riêng lão, lão cũng chẳng hào hứng gì với cái sự ăn uống vào giờ này. Lão tịnh không thấy đói, chỉ thấy miệng khô khốc, đắng ngắt. Hoang mang về sự kiện bất thường trông thấy đang đổ xuống ngôi nhà tưởng đã hết sóng gió, lão bỗng thấy bất lực oặt mềm hết cả người. Song, trước khi nhìn thấy cái cơ đồ này sụp xuống, cũng phải biết cơn cớ gì đã tạo nên vụ "sụp đất" này chứ. Chẳng nhẽ chịu chết mà không biết được vì sao lại chết nữa sao? Lão chẳng đã từng tưởng chết mà lại thoát hiểm đó sao?

……

(Còn tiếp)

CÂU CHUYỆN CỦA KẺ MANG NỖI NHỤC TRUYỀN ĐỜI - TRUYỆN (TRÍCH ĐĂNG) (Tiếp theo)

(Tiếp theo kỳ trước)

…..Thằng Đán về đội khu Nam được vài tháng thì quen với thằng Củng bên đội khu Tây trong một buổi nghe nói chuyện chính trị thời sự trên huyện. Mới quen nhau vài tiếng mà hai thằng đã kết thân. Mọi chuyện trên giời dưới đất, tử tế có, đểu cáng có được thằng Củng nhanh chóng "tắm gội" cho chú lính mới. Nào mánh gạt bớt dầu chạy máy dành để "rót" ra ngoài, cách giả ốm giả bệnh trốn khám nghĩa vụ. Nào mánh bám đeo, miệng nịnh tay vơ với đám chủ nhiệm hợp tác kiếm nắm đạm nắm lân về quê làm quà. Hoặc "moi" mấy gói thuốc lào Vĩnh Bảo, vài gói chè vụn loại hai chỗ mấy mẹ "cứ thấy đàn ông là ngứa lưng, ngứa ngực" bên cửa hàng hợp tác xã mua bán xã mỗi khi xuống điểm chiếu. Rồi cả đến chiêu tán tỉnh gái nhớn gái bé, gái già gái non khi qua các vùng quê. Tất tật chỉ nội có hai ngày tập trung học nghị quyết mà nó sang tay bằng được cho chú Đán. Thằng Đán phục nó sát đất, và cứ hễ gặp nhau là chúng bám lấy nhau như mật ruồi.

       Uống hết hai bát nước vối, bắn đến vài ba phát Vĩnh Bảo, thằng Củng giả lả:

-        Tao biết làm sao mày "phủi" được sang đây rồi. Ông "khốt" nhà mày cũng biết võ đấy. Ở huyện thì ông "khốt" nhà mày lộ, song trên tỉnh cái quan hệ mà ông chú họ mày sang tên cho bố mày là khá đấy. Dân "văn phòng Ban" thời buổi này oai phải biết. Hai năm hai suất đũa xe đạp và mấy bộ săm lốp xe máy phân phối bố mày chạy được giúp cho vợ cái lão trên tỉnh ấy có giá đấy. Thời buổi nào cũng vậy, máy mó điều động được mấy "hào" cho "có chân, biết chạy" là khỏe đủ.

       Thằng Đán giật mình. Sao cái thằng mãnh này hóng hơi được ở đâu mà nhanh vậy? Nó thuộc cỡ "ma xó" sao. Gã còn nhớ như in cái nhà ông ấy. Cái ông mắt him híp, miệng mỏng như hai sợi chỉ mà bố gã dẫn đi gặp một lần trên tỉnh trước khi chạy được suất công nhân ngày ấy, liếc hờ qua gã cứ như nhìn thấy mớ rau héo vậy. Mồm lão ừ à, mắt cứ nhìn ngược lên trần nhà, tay xoa cằm mặc cho bố con nhà gã khúm núm miệng dạ tay xoa trông hãi hãi là. Chỉ có mụ vợ lão là nhanh mồm giảo miệng. Một điều chú, hai điều chị. Cứ mỗi lúc cất tiếng cười lanh lảnh là cả khoảng ngực trắng lốp dưới cổ áo rộng của thị cứ vồng lên, nhóa cả mắt. Hôm ấy, khoen vàng giắt lưng của mẹ thằng Đán khi lồng vào ngón tay búp măng trắng trẻo của con mẹ trông sang trọng hẳn ra. May phúc sao, hắn đi công nhân vừa kịp. Sau đó gần hai tháng, mấy thằng bạn cùng học cấp hai ngày nào nhận được giấy khám tuyển và nhập ngũ. Về thăm nhà được mỗn một lần sau ba tháng huấn luyện lính mới, mấy đứa lên đường đi B cả. Hình ảnh chiếc nhẫn vàng trên ngón tay người đàn bà ngoại tứ tuần mặt tươi như hoa, da dẻ mượt mà no đầy ngày nào vỡ lòng cho thằng Đán bài học dằn đời đầu tiên: tiền bạc "có chân để đi, có cửa để đến cả đấy".

       - Cái thằng khỉ này nghĩ xa gần gì mà mặt nghệt dại ra thế?

       Thằng Đán giật mình khi dòng suy tưởng bị thằng Củng cắt ngang. Gã ậm à ậm ừ:

       - Chẳng nghĩ gì nhiều, chỉ không biết đến khi nào thì tao đến lượt lên cái ba sáu (lương ba mươi sáu đồng). Sao thấy khó khó là.

       - Có cái đếch gì mà khó, cái gì phải đến khắc nó đến. À, mà mày có muốn nó đến sớm không? Tao giúp.

       - Mày giúp tao? Thật hay bịa đấy. Mà làm kiểu gì?

       - Bí mật. Chỉ có điều phải có chút đếm.

       Hai ngón trỏ ngón cái tay thằng Củng vê vê với nhau. Khuôn mặt vác lên, cặp mắt ti hí nheo nheo lại trông đến tức mắt. Thế là lại phải lót tiền. Mặt thằng Đán thộn hẳn ra. Bỗng Củng chỉ tay ra đường:

       - Mày có trông thấy cái gì phía trước kia không? Bên mé đường bên phải ấy.

       - Thấy cái gì? Tao thấy có mỗn bà già còng gập còng queo, tay chống gậy khập khiễng lóc cóc trên đường thôi.

       - Vớ vẩn. Bà cụ lưng còng ấy không kéo nổi cái mắt mày to lên sao? Nếu là mày thì mày đi đứng ra làm sao hả?

       - Cái thằng ví von loạng quạng. Tao đang lưng dài vai rộng, tay chân khỏe mạnh thế này mà mày so sánh với bà lão gù. So kiểu gì lạ vậy!

       - Ấy, cái lí mà mày phải vành mắt vành tai ra để biết là chính ở chỗ đó đấy. Nếu là mày, để đi được cho thẳng thớm, dù là chậm hay nhanh mày có phải nhờ đến cái gậy tre như bà già móm mém ấy mới đi được không? Hoặc giả không có gậy, mày cũng phải vịn được vai người khác mới đi được chứ. Mày chưa biết "cái sự chân gỗ" là thế nào à.

       Thằng Đán ngẩn cái mặt đần của gã ra. Thằng Củng phá lên cười:

       - Thằng này đến là ngu lâu. Là nếu mày muốn có được cái gì nhanh phải biết tìm chỗ dựa, chỗ vịn mới tốt việc nghe không con. Đã chịu chưa?!

       Ra thế, con mẹ cái thằng miệng gàu dai này. Cứ nói ụych toẹt ra là phải nhờ người "chạy" cho nó xong. Vẽ sự ví với von. Thằng Đán nhăn mặt:

       - Thì chơi, bao nhiêu? Mà liệu có bảo đảm không thế.

       - Tao thèm bịp mày sao. Hai sập, ưng thì đầu tháng lĩnh lương để đấy tao kí sổ lương cho. Tháng sau mày có giấy đi học. Thôi, mày tính tiền với bà lão chỗ thuốc nước nhé. Tao đi đây, muộn mẹ nó rồi!

       Mồm nói, tay móc lọ kẹo lạc trên bàn nó moi lấy bốn chiếc. Mắt nháy lệch cả mồm, nó cười khì khì thản nhiên bước đi. Thằng Đán bóp bụng trả tiền, bước tới chỗ chiếc xe, vụt roi đánh "chíu" mé trên đầu chị bò cái, hai đứa lại lững thững hành tiến.

       Hai tháng sau, thằng Đán cầm trong tay mảnh giấy đánh máy chỉ to gấp bốn bao thuốc lá Trường Sơn, cuối góc phải có dấu son đỏ choét của Quốc doanh chiếu bóng tỉnh, "…Tập trung tại rạp chiếu bóng thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây học lớp nghiệp vụ chiếu bóng do Quốc Doanh trung ương triệu tập".

       Chuyến đi học nghiệp vụ máy chiếu có hơn tháng trời, ngót hai phần ba thời gian là học mấy bài chính trị, đường lối chính sách. Số ngày còn lại học sơ sơ về kết cấu máy móc, tập mở máy, đóng máy. Lắp vào tháo ra các chi tiết ổ đựng phim, chạc ba chân đỡ máy, cắm con dọi cân chỉnh vị trí đặt máy cho bằng bặn, lau chùi ống kính, lắp phim và tập đọc mấy bản thuyết minh phim sao cho có giọng. Thêm ít phương pháp bảo quản phim, bảo dưỡng máy móc, cắt dán phim cháy, phim rách…Đám thợ máy nổ, thuyết minh chính học riêng và thời gian học của họ là sáu tháng. Chuyến đi đầu tiên trong đời ra ngoài tỉnh cùng gần chục thằng đến từ các đội chiếu bóng các nơi là vậy. Vụ đi học làm gã ngấm thêm một bài học nóng nữa mà thằng Củng dạy cho có hơn nửa tiếng dọc đường tình cờ gặp nhau uống nước bên đường cái hôm nào: "Muốn sống hơn người, ngoài việc biết đẩy đồng tiền đi trước, phải biết tìm lấy cái chỗ vịn, dù đó chỉ là cái chân gỗ."

       Học xong, vị thế thằng Đán vẫn vậy. Vẫn chăn bò, theo xe cùng máy móc đi trước. Có hơn trước thì hơn ở chỗ thi thoảng đứng máy phụ anh Thông, hoặc mỏi mồm đọc quảng cáo phim, tin tức thời sự chiến sự đầu buổi chiếu giúp tay thuyết minh đỡ mệt hơi khi vào phim chính. Và không thể thiếu việc, ngoài lương tháng lên được ba mươi sáu đồng, thi thoảng nhỡ gặp thằng Củng trên huyện lại phải bóp bụng biếu nó bao thuốc lá Trường Sơn bao bạc.

*

**

(Còn tiếp)